Φρένο στη χρεοκοπία από Μέρκελ - Σαρκοζί!

 Άναψε «πράσινο» για νέο «πακέτο» έως και 180 δισ. (!) που θα συμφωνηθεί ταυτόχρονα με την εκταμίευση της πέμπτης δόσης - «Λαϊκή» στροφή στην οικονομική πολιτική με νέο «τσάρο» τον Ευ. Βενιζέλο, τήρηση δεσμεύσεων περιμένουν οι Ευρωπαίοι και το ΔΝΤ - Ράλι ανακούφισης στις αγορές: κέρδη 3,80% στο ΧΑ, μεγάλη πτώση στα CDS - Νέο σενάριο για εκλογές μέσα στο καλοκαίρι!

Τέλος στα σενάρια άτακτης χρεοκοπίας της Ελλάδας τον Ιούλιο και (αμυδρές) ελπίδες ότι το νέο πρόγραμμα διάσωσης θα κρατήσει «ζωντανή» τη χώρα τουλάχιστον ως το 2013, έδωσε χθες η κατάληξη του διπλού πολιτικού δράματος των τελευταίων ημερών, σε Ευρώπη και Αθήνα: Μέρκελ και Σαρκοζί συμφώνησαν να τελειώσει γρήγορα και με περιορισμένη εμπλοκή των ιδιωτών η διαπραγμάτευση για το νέο «πακέτο» διάσωσης της Ελλάδας, που ο Έλληνας πρωθυπουργός προανήγγειλε την Πέμπτη ότι θα έχει διαστάσεις «μαμούθ», ενώ  στην Αθήνα τελείωσε το επεισόδιο εσωτερικής αμφισβήτησης της κυβέρνησης και του νέου μνημονίου, με τον ανασχηματισμό που οδήγησε τον Ευ. Βενιζέλο στη θέση του νέου «τσάρου» της Οικονομίας.

Το Βερολίνο τροφοδότησε τις τελευταίες εβδομάδες τα σενάρια άμεσης χρεοκοπίας της Ελλάδας, στο Βερολίνο δόθηκε χθες η λύση που την αποτρέπει, με ένα κρίσιμο deal μεταξύ Μέρκελ και Σαρκοζί. Η συμφωνία προβλέπει ότι όλες οι λεπτομέρειες για το νέο ελληνικό «πακέτο» διάσωσης θα διευθετηθούν το συντομότερο, για να αποφευχθεί μια αναβολή για τον Σεπτέμβριο, που θα συντηρούσε την αβεβαιότητα στις αγορές. Οι Γερμανοί έκαναν ένα βήμα πίσω στις προτάσεις τους για επιμήκυνση ολόκληρου του ελληνικού χρέους που κατέχουν ιδιώτες, κυρίως τράπεζες, αποδεχόμενοι την εθελοντική επιμήκυνση μέρους των ομολόγων, η οποία θα ρίξει τα βάρη κυρίως στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα.

Στην αλλαγή στάση της Μέρκελ μέτρησαν κυρίως δύο παράγοντες: ο πρωθυπουργός διαβεβαίωσε την Γερμανίδα καγκελάριο την Πέμπτη ότι ελέγχει το πολιτικό παιχνίδι στην Αθήνα και θα εγκριθεί μέχρι το τέλος του μήνα, έστω και μόνο με τις ψήφους βουλευτών του ΠΑΣΟΚ, το Μνημόνιο Νο2 (μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα). Επιπλέον, ο Άνγκελα Μέρκελ δεν θέλησε να αναλάβει τον κίνδυνο «έκρηξης» στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα, κυρίως μάλιστα στο γαλλικό, καθώς η Γαλλία, η Κομισιόν και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα απηύθυναν στο Βερολίνο δραματικές προειδοποιήσεις για τους κινδύνους που θα είχε μια συνολική επταετής επιμήκυνση του ελληνικού χρέους, που θα έφερνε την Ελλάδα σε απόσταση... χιλιοστών από τον τεχνικό ορισμό της χρεοκοπίας.

Κλείνοντας το μέτωπο με την ΕΚΤ, η Μέρκελ τόνισε μετά τη συνάντησή της με τον Γάλλο πρόεδρο ότι: «επιθυμούμε μια συμμετοχή των ιδιωτών πιστωτών σε εθελοντική βάση. Γι’ αυτό θα πρέπει να εργασθούμε από κοινού με την ΕΚΤ. Δεν πρέπει να υπάρξει οποιαδήποτε αντιπαράθεση με την ΕΚΤ σε αυτό το θέμα». «Είναι μια εξαιρετικά σημαντική πρόοδος», σχολίασε από την πλευρά του ο Σαρκοζί, ο οποίος διευκρίνισε ότι δεν υπάρχει πλέον κίνδυνος αναβολής της συμφωνίας για τη νέα χρηματοδότηση της Ελλάδας, που θα καλύψει τη χώρα για άλλα τρία χρόνια, μέχρι τον Σεπτέμβριο, όπως φαινόταν να υποστηρίζει μέχρι χθες το Βερολίνο.

Το νέο «πακέτο»

Πού καταλήγουν όλα αυτά; Οι αγορές εκτιμούν ότι η χθεσινή συμφωνία δίνει στην Ελλάδα άλλη μια ευκαιρία να αποφύγει την αναδιάρθρωση χρέους ή, ακόμη χειρότερα, μια ανεξέλεγκτη χρεοκοπία μέσα στον Ιούλιο. Σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες, μάλιστα, το νέο «πακέτο» θα φθάσει συνολικά τα 180 δισ. ευρώ. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός μίλησε την Πέμπτη στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ για συνολική διευθέτηση του χρέους με «πακέτο-μαμούθ»:

n  Η γαλλογερμανική συμφωνία «ξεκλειδώνει» το νέο χρηματοδοτικό «πακέτο» σχεδόν ταυτόχρονα με την εκταμίευση της πέμπτης δόσης, στις αρχές Ιουλίου. Οι  ανάγκες εξωτερικού δανεισμού της Ελλάδας, συνολικού ύψους 120 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του 2014, θα καλυφθούν με άλλο ένα ευρωπαϊκό δάνειο (πιθανότατα από τον προσωρινό Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Οικονομικής Σταθερότητας και όχι σε διακρατική βάση, όπως έγινε με το πρώτο δάνειο των 110 δισ. ευρώ), στο οποίο θα προστεθεί και η συμμετοχή του ΔΝΤ. Συνολικά από αυτές τις δύο επίσημες πηγές χρηματοδότησης υπολογίζεται ότι δοθούν 80 δισ. ευρώ. Άλλα 30 δισ. ευρώ τουλάχιστον θα εισφέρει η ίδια η Ελλάδα, από τα έσοδα ιδιωτικοποιήσεων. Στο ποσό των 110 δισ. θα προστεθούν και τα 45 δισ. ευρώ που μένουν από το προηγούμενο δάνειο, μετά την εκταμίευση της πέμπτης δόσης, τα οποία πιθανότατα θα «πακεταριστούν» μαζί με το νέο δάνειο από το EFSF.

n  Oι ιδιώτες πιστωτές θα κληθούν να ανανεώσουν σε εθελοντική βάση ελληνικά ομόλογα που λήγουν ως το τέλος του 2014, για να καλυφθούν άλλα 30-35 δισ. ευρώ του συνολικού «πακέτου». Αυτή η εθελοντική ρύθμιση δεν θα οδηγήσει σε αξιολόγηση της Ελλάδας με βαθμολογία χρεοκοπίας, καθώς χθες ο οίκος Fitch ανακοίνωσε ότι θα αξιολογήσει τα ελληνικά ομόλογα με βαθμολογία CCC, η οποία επιτρέπει στην ΕΚΤ να συνεχίσει να τα δέχεται ως εγγύηση δανεισμού των τραπεζών.

n  Το μόνο «γκρίζο», για την Ελλάδα, σημείο που αφήνει αυτή η συμφωνία σχετίζεται με το ελληνικό τραπεζικό σύστημα: οι ελληνικές τράπεζες θα είναι αυτές που θα σηκώσουν το μεγαλύτερο βάρος της εθελοντικής αναχρηματοδότησης της Ελλάδας (“voluntary debt roll-over”, στη γλώσσα των τραπεζιτών), ενώ οι ευρωπαϊκές τράπεζες θα έχουν μηδενική ή καθαρά συμβολική συμμετοχή. Αυτό σημαίνει ότι οι τράπεζες θα μείνουν «εγκλωβισμένες» με μεγάλα χαρτοφυλάκια ομολόγων και θα υποστούν μεγαλύτερες ζημιές, αν τελικά χρειασθεί «κούρεμα» των πιστωτών αργότερα.

Οι εξελίξεις αυτές ανανέωσαν την εμπιστοσύνη των αγορών στην προσπάθεια της Ευρώπης να αποτρέψει ένα «επεισόδιο Lehman» με την Ελλάδα, χωρίς βεβαίως να υπάρχει έστω και ένας οικονομικός αναλυτής που να υποστηρίζει σοβαρά ότι με αυτές τις διευθετήσεις θα αποφευχθεί η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους με «κούρεμα» των πιστωτών αργότερα, αφού οι συμφωνίες αυτές δεν αλλάζουν τη βασική παράμετρο του προβλήματος, δηλαδή την υπερβολική επιβάρυνση της χώρας από το χρέος.

Σε κάθε περίπτωση, όμως, οι Ευρωπαίοι κλώτσησαν τον «κουβά» του ελληνικού προβλήματος σε πιο μακρινό σημείο του δρόμου, απομάκρυναν τους φόβους άμεσης κατάρρευσης και επέτρεψαν στα διεθνή κεφάλαια να επιστρέψουν σε τοποθετήσεις υψηλότερου κινδύνου σε μετοχές και ομόλογα. Το ΧΑ έκλεισε με μεγάλη άνοδο ανακούφισης, κατά 3,80%, με επιστροφή κεφαλαίων στις τράπεζες, τα spread αποκλιμακώθηκαν, ενώ μεγάλη ήταν η μείωση στο κόστος ασφάλισης των ομολόγων, που είχαν ξεπεράσει και τις 2.200 μονάδες βάσης και χθες έπεσαν κάτω από τις 2.000, υποδηλώνοντας βέβαια και πάλι υψηλές πιθανότητες για «πιστωτικό γεγονός».

Εκλογές το καλοκαίρι;

Στην Αθήνα, το πολιτικό δράμα αμφισβήτησης της κυβέρνησης, του πρωθυπουργού και του μεσοπρόθεσμου προγράμματος έληξε αίσια για τον κ. Γ. Παπανδρέου, ο οποίος τελικά «θυσίασε» τον Γ. Παπακωνσταντίνου για να απορροφήσει τις αντιδράσεις και ανέθεσε το υπουργείο Οικονομικών, μαζί με θέση β’ αντιπροέδρου της κυβέρνησης και συντονιστή όλων των οικονομικών και παραγωγικών υπουργείων, στον Ευ. Βενιζέλο.

Παρότι το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα έχει ήδη εγκριθεί από την Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής, ο νέος υπουργός Οικονομικών έδωσε χθες στην πρώτη του εμφάνιση στην πλ. Συντάγματος την εντύπωση ότι υπάρχει ενδεχόμενο να γίνουν αλλαγές στη συζήτηση που ακολουθεί στην Ολομέλεια, κάνοντας άνοιγμα στην αντιπολίτευση, αλλά και στους «αγανακτισμένους»:

-        «Είμαστε ανοικτοί σε διάλογο, σε νέες ιδέες, για να πετύχουμε συστράτευση» δήλωσε ο κ. Βενιζέλος και πρόσθεσε όμως ότι οι προτάσεις πρέπει να είναι ρεαλιστικές και να μην αποκλίνουν από το στόχο της δημοσιονομικής εξυγίανσης.

-         «Είμαι ανοικτός για διάλογο με όλα τα κόμματα, τους φορείς αλλά και τους «Αγανακτισμένους»», τόνισε, και έδωσε μεγάλη έμφαση στην αντιστροφή του αρνητικού κλίματος: «χρειαζόμαστε έστω και τεχνητή, στην αρχή, καλή ψυχολογία. Αποτελεί οικονομικό μέγεθος», επισήμανε χαρακτηριστικά.

-        Σε μια προσπάθεια να προσελκύσει και πάλι τη ΝΔ σε διάλογο για το μεσοπρόθεσμο, ο κ. Βενιζέλος υπογράμμισε ότι « τα σημεία σύμπτωσης είναι εντυπωσιακά περισσότερα από αυτά που διαφωνούμε. Συμφωνούμε στο στόχο μείωσης του χρέους, διαφωνούμε στη συνταγή», ανέφερε απευθυνόμενος, χωρίς να την κατονομάζει ευθέως, στην αξιωματική αντιπολίτευση.

Μένει να φανεί τις επόμενες ημέρες, αφού ολοκληρωθούν και οι εργασίες του αυριανού Eurogroup, όπου θα μετάσχει ο κ. Βενιζέλος, συνοδευόμενος από τον Γ. Ζαννιά, αν υπάρχουν περιθώρια αλλαγών στο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα, που έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις ακόμη και μέσα στο ΠΑΣΟΚ. Ήδη ο κ. Παπακωνσταντίνου, στη συζήτηση που έγινε στην Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής άφησε ανοικτά περιθώρια αλλαγών στη φορολογική πολιτική (αναστολή της αύξησης φόρου στο πετρέλαιο θέρμανσης, διατήρηση του αφορολόγητου ορίου στην έκτακτη εισφορά).

Στα πολιτικά παρασκήνια, πάντως, υπάρχει έντονη συζήτηση για το πόσο θα διαρκέσει το κυβερνητικό σχήμα που ανακοίνωσε χθες ο πρωθυπουργός. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της αντιπολίτευσης, τις οποίες συμμερίζονται και αρκετοί στο ΠΑΣΟΚ, ο πρωθυπουργός είναι πολύ πιθανό να επιχειρήσει εκλογικό αιφνιδιασμό μέσα στον Ιούλιο, εάν ολοκληρωθεί η διαδικασία έγκρισης του νέου μνημονίου και ανακοινωθεί επίσημα ότι η Ελλάδα θα λάβει νέο μεγάλο «πακέτο» χρηματοδοτήσεων. Σε αυτή την περίπτωση, ο πρωθυπουργός είναι πολύ πιθανό να μπει στον πειρασμό της προσφυγής στις κάλπες, αφού θα πρόκειται ουσιαστικά για μια σπάνια ευκαιρία, μέσα στη δύσκολη περίοδο εφαρμογής προγραμμάτων λιτότητας, να παρουσιασθεί στην κοινή γνώμη μια διεθνής επιτυχία της κυβέρνησης, που -υποτίθεται ότι- δικαιώνει τις θυσίες των πολιτών.

Το ξεκαθάρισμα του πολιτικού σκηνικού, άλλωστε, είναι επιθυμία και των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, οι οποίες σταθερά πιέζουν για συνεννόηση των δύο μεγάλων κομμάτων, ώστε να προωθηθεί το νέο μνημόνιο χωρίς αμφισβητήσεις από την Ν.Δ. Μια εκλογική διαδικασία είναι βέβαιο ότι θα καταλήξει σε κυβέρνηση συνεργασίας, αφού και τα δύο μεγάλα κόμματα, ανεξάρτητα από το ποιο εμφανίζεται συγκυριακά στις δημοσκοπήσεις να προηγείται, δεν έχουν σοβαρές πιθανότητες να σχηματίσουν αυτοδύναμη κυβέρνηση.

Εξάλλου, η επιλογή του πρωθυπουργού να επιχειρήσει υπέρβαση των αντιπαραθέσεων μέσα στο ΠΑΣΟΚ, με την επιλογή του ισχυρότερου εσωκομματικού αντιπάλου του για το υπουργείο Οικονομικών, αλλά και η επιλογή ενός κατ’ εξοχήν πολιτικού προσώπου για τη διαχείριση της οικονομίας, με εμφανή προσπάθεια συμφιλίωσης με την κοινωνία και τις άλλες πολιτικές δυνάμεις, δείχνουν ότι ο πρωθυπουργός έχει σταθερά στο πίσω μέρος του μυαλού του τον εκλογικό αιφνιδιασμό, αμέσως μόλις βελτιωθούν οι πολιτικές συνθήκες. Ο Ιούλιος προσφέρεται για τέτοιες πολιτικές διεργασίες στο εσωτερικό, αφού θα υπάρχει μετά την εκταμίευση της πέμπτης δόσης ένα «διάλειμμα» στην κρίση, το οποίο θα επιτρέπει, πιθανότατα, την εκκαθάριση πολιτικών λογαριασμών των κομμάτων, ώστε να αρχίσει από το φθινόπωρο η δύσκολη προσπάθεια εφαρμογής του νέου μνημονίου σε ένα κοινωνικό κλίμα λιγότερο φορτισμένο.